Çdo mëngjes zgjohesha nga gugatjet e pëllumbave të xha Jahos.
Ngjanin me këngën e laureshave të pyllit, bilbilave dhe gushkuqëve. Nëna ime më thoshte se pëllumbat gugasin si ty, kur ishe e vogël, bija ime!
Kjo më bënte t’i doja pëllumbat, por më shumë ta doja xha Jahon.
Ai fliste me pëllumbat sikur fliste me fëmijët e vet, të cilët s’i kishte kurrë pranë.
Erdhi refugjat në fshatin tonë, buzë ishullit të vogël.
I vetmuar dhe i trishtuar!
Babai e thërriste “usta Jaho”.
– Duar flori! E gdhend gurin me çekan, me durim e dashuri. Guri merr jetë në duart e tij.
Qoshet e shtëpisë sonë janë të gdhendura nga usta Jaho.
Sipër pragut ka “stolisur” shqiponjën.
– Vërtet refugjatë në vend të huaj, por shqiponjën e kemi në zemër, – thoshte ustai i vjetër.
Shtëpi ndërtoi për të tjerët, por për vete nuk mundi!
Paratë e fituara i dërgonte në dheun e tij, me bashkatdhetarët, të studionin fëmijët.
Kurrë nuk shkroi letra dhe kurrë nuk mori!
– Si ka qenë jeta e tij? – pyeta një ditë babanë.
Im atë ngriti supet.
Usta Jaho nuk flet!
Usta Jaho është i heshtur si gur varri!
Çfarë e mundonte?
Jeta në vend të huaj, në prag të pleqërisë, në ishullin që nuk ishte “dheu” i tij?
Xha Jaho dilte çdo mëngjes te pragu i derës. Në dorë mbante kovën e vogël me misër, oriz, grurë apo elb.
Pëllumbat zbrisnin nga pullati i vjetër i ngrehinës, me dërrasa të vjetra dhe të kalbura që e rrethonin nga të katër anët.
Plaku i thërriste në emra.
I mbante në duar.
I përkëdhelte.
U puthte krahët e bardhë.
I shtrëngonte në gjoks me dashuri prindërore.
Ata vallzonin para tij!
Keni parë vallzim pëllumbash gushëbardhë?
Mahnitëse!
E pabesueshme!
Mrekullisht e bukur!
Si valset e Shtrausit, por jo “Danubi blu”. Ishte tjetër “lumë”, një tjetër dimension njerëzor.
Shpirti i pëllumbave me shpirtin e plakut të mirë? Lidhja shpirtërore njeri–shpend?
E pabesueshme, por e vërtetë!
Në supin e djathtë qëndronte mbreti.
Në supin e majtë mbretëresha.
Pëllumbi dhe pëllumbesha.
Rreth tyre vallzonin fëmijët e tyre, nipër e mbesa, pëllumbat dhe pëllumbeshet.
Një mëngjes dimri të zymtë nuk po dëgjoja gugatjet e pëllumbave.
Nuk pashë as vallëzimin e tyre.
Nuk kishte dalë në pragun e derës as xha Jaho.
Pëllumbat vajtonin!
Mbreti dhe mbretëresha kishin sytë me lot.
Qajnë shpendët?
Lotin e nxjerr syri!
Shpirti e ndjen!
Në mbrëmje makina mortore e fshatit çonte në varrezat e ishullit trupin e pajetë të xha Jahos.
Mbi arkivol qëndronte mbreti dhe mbretëresha.
Në heshtje.
Në ajër fluturonin 44 pëllumba dhe pëllumbesha.
Përcillnin në banesën e fundit xha Jahon.
Ceremonia më e bukur në botë!
Gjithçka ngjante si në legjendat e lashta!