Shkruan Qazim Namani
Dorëzat e dyerve të oborrit ishin punime artistike me simbole të ndryshme, që pasqyrojnë kulturën, traditën dhe mikpritjen e familjeve shqiptare të ruajtura brez pas brezi deri në fund të shekullit XX, në traditën tonë popullore.
Këto dorëza hasen në çdo portë të vjetër të qytetit, më punime të ndryshme artistike, ku sidomos shquheshin dorëzat në formë të dorës duke e mbajtur një sferë në dorë, që janë një pasqyrë e ruajtjes së historisë, kulturës dhe trashëgimisë së pasur të popullit shqiptar.
Këto zile punoheshin në të gjitha qytetet e zhvilluara të trevave shqiptare, ku së bashku me zejet tjera ishin mallra mjaftë të kërkuara në tregjet e Gadishullit tonë.
Siç e dimë pranë dyerve të oborrit ku hyhej me qerre, ishte edhe porta e vogël hyrëse për miq dhe familjarë. Porta e vogël e hyrjes kishte një lartësi rreth 1.60 m, ku çdo njeri i moshës madhore brenda oborrit të familjes shqiptare hynte kërrusur dhe me kokë poshtë, që kjo tregonte që duhej nënshtruar mikpritjes dhe rendit familjar të pronarit të familjes.
Zakonisht kjo derë së bashku me dyert e hyrjes së oborrit rrinin të mbyllura përherë. Çdo njeri që bënte vizita familjare detyrohej të trokas në portën e dyerve, dhe sfera e dorëzës kur godiste pllakën e metalit të përforcuar në derë, krijonin tingull lajmërues për familjarin se në portën e tij ka mysafir apo ndonjë familjarë që do të hynte në oborrin e tij.
Janë të pakta shtëpitë qytetare, por edhe fshatare të cilat sot ruajnë një traditë të vjetër të portave të oborrit, por unë kam arritur që në Prishtinë në një lokal tregtie të fotografoj një portë të vjetër qytetare që ishte sjellë nga qyteti i Prizrenit. Në këtë portë ishte dorëza me sferë e punuar në mënyrën më të përsosur të traditës artistike të artit tonë.
Po ashtu një dorëz tjetër mjaftë mirë e punuar është në dyert e adhuruesit të shquar të artefakteve të vjetra nga tradita dhe kultura e jonë popullore, z. Xhemajl Mulakut në qytetin e Vushtrrisë.
